Zadzwoń 32 506 50 85 
Trudne pytania, szybkie odpowiedzi – antykoncepcja hormonalna
Choć początki antykoncepcji hormonalnej sięgają lat 60. XX w., to Polki wciąż wiedzą o niej zbyt mało. Pod względem wiedzy na temat nowoczesnych form zapobiegania ciąży znajdujemy się ogonie Europy. Czas to zmienić! W naszym artykule przygotowaliśmy odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące antykoncepcji hormonalnej.
Czy antykoncepcja hormonalna jest skuteczna?
Zacznijmy może od tego, że skuteczność antykoncepcji hormonalnej mierzy się za pomocą tzw. wskaźnika Pearla. Pokazuje on, ile kobiet spośród 100 stosujących daną metodę antykoncepcyjną zachodzi w nieplanowaną ciążę w ciągu 12 miesięcy. Generalnie im niższy wskaźnik Pearla, tym skuteczniejsza metoda. I tak np. wskaźnik Pearla przy stosowaniu jednofazowej, dwuskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej wynosi 0,2-0,5. Dla porównania wskaźnik ten dla prezerwatywy to już 3-7, a dla stosunku przerywanego 10-35. Jak widzisz nie istnieje metoda, która w 100% chroniłaby Cię przed ciążą. Antykoncepcja hormonalna również takiej ochrony nie zapewnia. Niemniej jednak skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jest bardzo wysoka i przy prawidłowym stosowaniu sięga ponad 99%.
Jak działa antykoncepcja hormonalna?
Hormonalne środki antykoncepcyjne zwierają dwa rodzaje hormonów: estrogen, a w zasadzie jego syntetyczną formę – etynyloestradiol – oraz zaliczany do gestagenów progesteron. Oba te hormony w połączeniu ze sobą działają hamująco na owulację. Ponadto zmieniają konsystencje śluzu szyjkowego, tak aby męskie komórki rozrodcze nie mogły się przez niego przedostać. Sam transport plemników i komórki jajowej także zostaje spowolniony. A to dlatego, że wspomniane hormony obniżają kurczliwość jajowodów. I wreszcie, ta metoda zmienia błonę śluzową macicy, przez co zarodek nie może się w niej zagnieździć. W praktyce oznacza to, że nawet gdyby komórka jajowa połączyła się z plemnikiem, kobieta i tak nie zajdzie w ciążę.
Czy antykoncepcję hormonalną mogę przyjmować jedynie w formie tabletek?
Nie. Początkowo antykoncepcja hormonalna rzeczywiście dostępna była jedynie w formie pigułki. Obecnie kobiety mają do dyspozycji plastry antykoncepcyjne, zastrzyki oraz tzw. krążki (pierścienie) dopochowowe. Działają one tak samo jak tabletki, różni je tylko sposób podania. Ponieważ zawierają niższe dawki hormonów, są też odrobinę mniej skuteczne. Warto jednak wspomnieć o zaletach tych metod, a jest ich całkiem sporo. Przede wszystkim kobieta nie musi codziennie pamiętać o przyjęciu tabletki – plaster nakleja się raz w tygodniu, zastrzyk zapewnia ochronę na ok. 3 miesiące, a krążek na 3 tygodnie. Plastry i zastrzyki są też odporne na problemy żołądkowe (wymioty, biegunka) czy działanie antybiotyków, czego nie można niestety powiedzieć o tabletkach.
Czy mogę połączyć dwa opakowania tabletek antykoncepcyjnych, nie robiąc siedmiodniowej przerwy na krwawienie?
Tak. Jeśli np. wyjeżdżasz na urlop albo czeka Cię ważna impreza i nie chcesz mieć w tym czasie miesiączki, możesz połączyć dwa opakowania tabletek. W ten sposób przesuniesz tzw. krwawienie z odstawienia. Nie powinnaś jednak robić tego zbyt często. Pamiętaj też, że branie dwóch opakowań tabletek antykoncepcyjnych z rzędu wiąże się z ryzykiem wystąpienia plamień podczas przyjmowania drugiego blistra.
Ciekawy artykuł: Poradnia ginekologiczna – kiedy się zgłosić?
Jak będę się czuła stosując antykoncepcję hormonalną?
Na początku stosowania antykoncepcji hormonalnej rzeczywiście możesz odczuwać pewne dolegliwości, takie jak bóle głowy, nudności, wymioty, spadek nastroju, ból piersi czy mniejszą ochotę na seks. Przeważnie są to jednak objawy tymczasowe, które ustępują po ok. 3 miesiącach, gdy organizm przyzwyczai się do hormonów. Jeśli po upływie tego czasu złe samopoczucie będzie się utrzymywać, idź do swojego lekarza i poproś o zmianę pigułek lub rozważcie inną formę antykoncepcji.
Wzrost wagi, tak często obserwowany przez kobiety stosujące tę metodę, ma natomiast związek z zatrzymaniem wody w organizmie. Niemniej jednak część kobiet rzeczywiście zauważa u siebie większy apetytu. Dlatego przy tabletkach, zwłaszcza na początku ich stosowania, warto zwracać szczególną uwagę na to, co się je oraz pamiętać o aktywności fizycznej.
Zaczęłam stosować antykoncepcję hormonalną i pojawiły się plamienia. Dlaczego?
Plamienie lub krwawienie podczas pierwszych kilku miesięcy stosowania antykoncepcji hormonalnej jest całkowicie normalne i nie musisz się tym martwić. Jeśli jednak krwawienie przeciąga się lub na chwilę ustało i znów powróciło, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.
Czy biorąc tabletki antykoncepcyjne, mogę pić alkohol?
Tak, alkohol sam w sobie nie zmniejsza skuteczności tabletek antykoncepcyjnych. Chyba, że wypijesz go zbyt dużo i wystąpią wymioty lub biegunka. Wówczas, jeśli od zażycia tabletki nie minęły 4 godziny, mogła się ona nie wchłonąć. W takim przypadku nie będziesz dostatecznie chroniona. A skoro już jesteśmy przy używkach, papierosy również nie obniżają skuteczności tej metody. Przy tej formie zapobiegania ciąży zdecydowanie odradza się jednak palenie papierosów. Tabletki antykoncepcyjne zwiększają bowiem ryzyko zakrzepicy, a papierosy dodatkowo to ryzyko potęgują.
Zobacz też: Profilaktyka raka piersi – jakie badania wykonać?
Czy to prawda, że stosując antykoncepcję hormonalną, trzeba uważać z antybiotykami?
Tak, niektóre antybiotyki rzeczywiście mogą obniżać skuteczność antykoncepcji hormonalnej. Jeśli więc lekarz planuje przepisać Ci antybiotyk, zapytaj go, czy nie osłabia ich działania. Przed przyjęciem pierwszej dawki antybiotyku koniecznie zapoznaj się też z dołączoną do niego ulotką. W niej prawdopodobnie znajdziesz informacje na ten temat. Zresztą nie tylko antybiotyki mogą obniżyć skuteczność antykoncepcji hormonalnej. Robią to również niektóre zioła, np. dziurawiec czy dzięgiel chiński.
Czy antykoncepcja hormonalna może utrudnić mi później zajście w ciążę?
Nie. Efekt antykoncepcyjny uzyskany po zażyciu tabletek jest w pełni odwracalny. Po ich odstawieniu płodność odzyskasz prawdopodobnie już w kolejnym cyklu. Są oczywiście kobiety, które po wieloletnim stosowaniu tej metody nie mogą później zajść w ciążę. Jest to jednak efekt nie samych hormonów, a upływu lat. Starszym kobietom po prostu trudniej począć dziecko.
Pominęłam pigułkę antykoncepcyjną. Co powinnam teraz zrobić?
Schemat postępowania w takiej sytuacji zależy od tego, w którym tygodniu zapomniałaś pigułki. Dlatego zawsze zachowuj ulotkę dołączoną do opakowania tabletek, w niej masz bowiem wszystko dokładnie rozpisane. Schemat ten wygląda przeważnie następująco. Jeśli zapomniałaś tabletki w pierwszym tygodniu stosowania, tuż po przerwie na krwawienie, udaj się do ginekologa, ponieważ mogło dojść do zapłodnienia. Jeśli natomiast nie odbyłaś stosunku i nie ma ryzyka, że zaszłaś w ciążę, kontynuuj przyjmowanie tabletek, pamiętając jednak o dodatkowym zabezpieczeniu przez najbliższe 7 dni, np. w formie prezerwatywy.
Sytuacja będzie wyglądać inaczej, jeśli o tabletce zapomnisz w drugim tygodniu stosowania. Wówczas powinnaś jak najszybciej wziąć pominiętą tabletkę, a kolejną przyjąć o normalnej porze. Nie ważne, że będzie to oznaczało zażycie jednej tabletki po drugiej. Jeśli zastosujesz się do tego zalecenia, ochrona będzie zachowana.
Jeśli natomiast pominęłaś pigułkę w trzecim tygodniu, to masz dwa wyjścia: możesz już w tym momencie zrobić 7-dniową przerwę (zapisz sobie datę pominięcia tabletki) lub dokończyć blister i od razu zacząć kolejny, ale bez robienia 7-dniowej przerwy na krwawienie.
Czy antykoncepcja hormonalna powoduje raka?
Na to pytanie nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Antykoncepcja hormonalna rzeczywiście może w minimalnym stopniu zwiększyć ryzyko raka piersi. Z drugiej strony kobiety, które ją stosują rzadziej zapadają na raka jajnika czy trzonu macicy. Warto też pamiętać, że stosowanie tej metody zmusza kobietę do częstszych wizyt u ginekologa. W związku z tym nawet jeśli rozwinie się nowotwór, to zostanie on wcześniej wykryty i kobieta będzie miała większe szanse na wyleczenie.
Przeczytaj: Menopauza a osteoporoza – co je łączy?
A co z tą zakrzepicą? Czy antykoncepcja hormonalna zwiększa ryzyko jej wystąpienia?
Tak, antykoncepcja hormonalna, a dokładnie zawarty w niej estrogen, zwiększa ryzyko rozwoju zakrzepicy. Ale ciąża przecież też je zwiększa. Ponadto ryzyko choroby zakrzepowej jest najwyższe w pierwszych 3 miesiącach stosowania tej metody. Późnej obniża się i utrzymuje już mniej więcej na stałym poziomie. Bardzo ważne, aby w tym okresie kobieta bacznie obserwowała swój organizm i zgłaszała lekarzowi wszystkie niepokojące symptomy, np. ból, obrzęk i zaczerwienienie nogi, duszności, kaszel czy zawroty głowy. Warto też dodać, że niektóre kobiety są bardziej od innych narażone na zakrzepicę. Chodzi przede wszystkim o kobiety palące papierosy, z nadwagą, nadciśnieniem tętniczym albo trombofilią wrodzoną, czyli genetycznie uwarunkowaną skłonnością do zakrzepicy.
