Zadzwoń 32 506 50 85 
Demencja starcza czy już Alzheimer – jak to rozróżnić?
Dzięki rozwojowi medycyny nasze życie się wydłuża. Niestety z tego powodu z roku na rok będzie rosła też liczba osób cierpiących na chorobę Alzheimera i inne formy demencji. No właśnie…Alzheimer, demencja, otępienie – niby sporo je łączy, a jednak każdy z tych stanów oznacza coś innego. Co dokładnie? Skąd mamy wiedzieć, czy objawy występujące u nas lub naszych bliskich to demencja starcza czy choroba Alzheimera?
Spis treści:
Demencja starcza jest równoznaczna z chorobą Alzheimera. Czy aby na pewno?
Co dzieje się w mózgu osoby chorującej na Alzheimera?
Alzheimer – początkowe symptomy mogą być niewidoczne
Chory nie przyswaja nowych informacji, nie pamięta bieżących wydarzeń
Zapomina słów, nie orientuje się w przestrzeni
Traci nabyte umiejętności, ma zaburzone pole widzenia
Diagnostyka demencji i choroby Alzheimera
Jak wygląda leczenie choroby Alzheimera?
Podsumowanie
Demencja starcza jest równoznaczna z chorobą Alzheimera. Czy aby na pewno?
Otępienie, inaczej demencja starcza, jest pojęciem bardzo szerokim. Nie stanowi odrębnej jednostki chorobowej, lecz pewien zespół objawów wynikających z nieprawidłowo działającego mózgu. Demencja może mieć różną przyczynę, a choroba Alzheimera jest najczęstszą z nich. Statystycznie ok. 60% wszystkich pacjentów ze zdiagnozowaną demencją cierpi właśnie na to schorzenie. Jednym słowem, jeśli chorujemy na Alzheimera, to zawsze mamy demencję, ale mając demencję, nie zawsze chorujemy na Alzheimera. Innymi chorobami prowadzącymi do otępienia mogą być choroba Picka, czyli tzw. otępienie skroniowo-czołowe, otępienie naczyniopochodne oraz otępienie z ciałkami Lewy’ego.
Warto dodać, że demencja nie jest naturalnym procesem starzenia się organizmu. Z wiekiem nasze zdolności poznawcze obniżają się – to fakt! Nasz mózg pracuje na „wolniejszych obrotach”. Nie przetwarza już tak szybko informacji napływających z otoczenia. Nie zmienia to jednak faktu, że względnie zdrowy 80-latek nadal jest w stanie uczyć się nowych rzeczy, poszerzać wiedzę o świecie, rozwijać zainteresowania, choć oczywiście będzie mu to przychodziło znacznie trudniej. Osoba starsza także słabiej widzi, a z powodu postępujących zmian zwyrodnieniowych wolniej się porusza. Jest też bardziej skłonna do depresji i gorzej radzi sobie w sytuacjach stresowych. To całe spowolnienie nie musi jednak od razu oznaczać demencji. Nie powinniśmy jej traktować jako nieodłącznego elementu procesu starzenia się. Demencja jest stanem patologicznym, na który składa się cały szereg różnych objawów, świadczących o zaburzonej pracy mózgu.
Co dzieje się w mózgu osoby chorującej na Alzheimera?
W mózgu osoby chorej odkładają się dwie substancje białkowe: beta-amyloid oraz białko tau. Tworzą one tzw. „blaszki starcze”, które odpowiadają za śmierć komórek nerwowych (neuronów). A im mniej tych komórek, tym mniej neuroprzekaźników, m.in. acetylocholiny odpowiedzialnej za procesy pamięciowe. Mimo iż wiemy, co dzieje się w mózgu osoby chorej na Alzheimera, dokładne przyczyny rozwoju tej choroby wciąż nie są dobrze poznane. Wiadomo natomiast, że Alzheimerowi sprzyjać mogą:
- choroby żył,
- przebyte udary,
- nadciśnienie,
- cukrzyca,
- nadużywanie alkoholu,
- palenie papierosów,
- otyłość,
- niska aktywność umysłowa i fizyczna.
Bardziej podatne na Alzheimera są też osoby, które mają już chorych członków rodziny, np. rodziców, rodzeństwo. Choroba może mieć bowiem charakter dziedziczny i być spowodowana obecnością konkretnych genów, przede wszystkim genów PSEN1, PSEN2 i APP.
Przeczytaj też: Poradnia neurochirurgiczna – czym się zajmuje?
Alzheimer – początkowe symptomy mogą być niewidoczne
Pierwsze objawy choroby Alzheimera są zwykle na tyle subtelne, że ich nie zauważamy. Problemy z pamięcią, rozkojarzenie czy zmienne nastroje tłumaczymy naturalnym procesem starzenia się organizmu, zmęczeniem czy natłokiem obowiązków. Przychodzi jednak taki czas, kiedy objawów Alzheimera nie da się już tak po prostu bagatelizować. Demencja zaburza pracę wielu obszarów mózgu, wpływając na wiele aspektów życia chorego i zmieniając jego zachowania. W jaki sposób?
Chory nie przyswaja nowych informacji, nie pamięta bieżących wydarzeń
Z biegiem czasu chory ma coraz większe problemy z zapamiętywaniem bieżących wydarzeń i przyswajaniem nowych informacji. W efekcie wciąż zadaje te same pytania, np. „Na którą mam tego lekarza?” Ciekawe jest to, że osoba chora na Alzheimera może nie pamiętać, co robiła kilka minut wcześniej, ale doskonale orientuje się w wydarzeniach z odległej przeszłości, np. wczesnego dzieciństwa. Świetnie potrafi przywołać wspomnienie swoich 10 urodzin, jednak nie pamięta, co wydarzyło się kilka minut temu. Dla najbliższych osoby chorej trudny jest też moment, w którym przestaje ona rozpoznawać ich twarze. Nierozpoznawanie członków rodziny lub mylenie ich z kimś innym to typowy objaw towarzyszący chorobie Alzheimera. Podobnie jak zamiany zachowania – apatia, stany depresyjne, rozdrażnienie, wybuchowość, a nawet agresja. Takie huśtawki nastrojów także mogą być trudne dla otoczenia.
Zapomina słów, nie orientuje się w przestrzeni
Kolejnym charakterystycznym symptomem jest zapominanie słów i układanie niezrozumiałych, często nielogicznych zdań. Ponadto pojawia się dezorientacja w czasie i przestrzeni. Chory może nie tylko nie wiedzieć, który mamy rok, ale również gdzie się znajduje i jak trafić do domu. W zaawansowanym stadium choroby nie odnajduje się już nawet we własnym mieszkaniu, np. nie wie, jak dojść do toalety.
Traci nabyte umiejętności, ma zaburzone pole widzenia
Osobie chorej na Alzhaimera ogromny kłopot może sprawiać wykonywanie codziennych czynności, nawet tych powtarzanych wcześniej wielokrotnie – od płacenia rachunków, przyjmowania leków, po mycie się, ubieranie, czytanie, pisanie itp.
Nie od dziś wiadomo, że widzimy głównie mózgiem, a nie oczami. A ponieważ choroba Alzheimera jest chorobą mózgu, osoby nią dotknięte widzą inaczej. Ich pole widzenia stopniowo zawęża się. Początkowo chory widzi świat jakby przez okulary do nurkowania, później przez lornetkę, a w końcowej fazie choroby jakby przez lunetę (tylko jednym okiem). Ograniczone widzenie dodatkowo utrudnia choremu funkcjonowanie w przestrzeni i wykonywanie wspomnianych czynności, takich jak mycie, ubieranie się czy jedzenie.
Diagnostyka demencji i choroby Alzheimera
Diagnostyka choroby Alzheimera jak i innych rodzajów demencji zawsze jest procesem wieloetapowym. W pierwszej kolejności chory najczęściej zgłasza się do lekarza pierwszego kontaktu, który następnie kieruje go do odpowiedniego specjalisty: neurologa, neuropsychologa, psychologa bądź psychiatry. Postawienie diagnozy wymaga przeprowadzenia licznych testów oceniających sprawność umysłową pacjenta. Wykonywane są również badania obrazowe. Zanik komórek mózgowych i utrata funkcji poszczególnych płatów mózgu są bowiem widoczne w tomografii komputerowej czy badaniu rezonansu magnetycznego.
Jak wygląda leczenie choroby Alzheimera?
Alzheimer wciąż pozostaje chorobą nieuleczalną, a dotkniętym nią pacjentom możemy zaproponować jedynie leczenie objawowe. Dostępnych jest kilka leków. Do najczęściej stosowanych zaliczamy inhibitory acetylocholinoesterazy, które poprzez zmniejszenie tempa rozkładu acetylocholiny, czyli neuroprzekaźnika, którego niedobór występuje u osób chorych na Alzheimera, spowalniają postęp choroby.
Warto pamiętać, że choroba Alzheimera stopniowo odbiera choremu zdolność do samodzielnej egzystencji. Przychodzi taki czas, kiedy staje się on całkowicie zależny od swojego opiekuna. Zaopatrzenie się w odpowiednie sprzęty (np. wózek inwalidzki, łóżko przeciwodleżynowe) oraz odpowiednie dostosowanie mieszkania (np. zamontowanie uchwytów w łazience, odpowiednie oświetlenie pomieszczeń, zrobienie podpisów na szafkach, drzwiach do pomieszczeń, przedmiotach codziennego użytku), mogą znacznie ułatwić choremu oraz jego najbliższym codzienne funkcjonowanie.
Podsumowując, dostęp do nowoczesnej medycyny wydłuża nasze życie, ale też przyczynia się do wzrostu przypadków zachorowań na chorobę Alzheimera i inne formy demencji. Chociaż terminy „Alzheimer”, „demencja” i „otępienie” wydają się zbliżone, reprezentują różne stany. W przebiegu choroby Alzheimera dochodzi do odkładania się białek beta-amyloid i tau, prowadzących do śmierci neuronów. Przyczyny tej choroby są wciąż badane, ale sprzyjają jej choroby żył, udary, nadciśnienie czy genetyka. Pierwsze objawy Alzheimera bywają subtelne, a później pojawiają się problemy z pamięcią, dezorientacja czasoprzestrzenna, utrata nabytych wcześniej umiejętności i ograniczenie pola widzenia. Leczenie jest objawowe i polega na przyjmowaniu inhibitora acetylocholinoesterazy, choć choroba ostatecznie prowadzi do całkowitej zależności od opiekuna. Diagnostyka demencji i choroby Alzheimera jest procesem wieloetapowym, w którym wykorzystuje się zarówno testy oceniające sprawność umysłową chorego, jak i badania obrazowe.
Źródła:
- https://damy-rade.info/opieka-w-domu-2/co-warto-wiedziec-o-chorobie-alzheimera-i-innych-formach-demencji/zrozumiec-demencje/demencja_-otepienie_-choroba-alzheimera_-czym-sie-roznia
- B. Hausz-Piskorz, K. Buczkowski, Diagnostyka i leczenie choroby Alzheimera w warunkach praktyki lekarza rodzinnego, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2013, tom 7, nr 4, 198–207.
- A. Barczak: Wczesne rozpoznanie choroby Alzheimera – wskazówki dla lekarza POZ, „Lekarz POZ” 2022, nr 1, s. 57-62.
Autor: Redakcja holsäMED.
Data ostatniej aktualizacji: 16.08.2023
Artykuły zamieszane na blogu mają charakter wyłącznie informacyjny i nie mogą zastąpić konsultacji lekarskiej.
