Zadzwoń 32 506 50 85 
Alfabet chorób układu oddechowego: A jak ASTMA
Gdy nadchodzi jesień, stajemy się bardziej podatni na infekcje. Jesteśmy też silniej narażeni na szkodliwe działanie kurzu, wilgoci oraz grzybów pleśniowych. Jesień to czas szczególnie nieprzyjemny dla astmatyków, ponieważ to właśnie o tej porze roku doświadczają oni często zaostrzenia objawów choroby. Dlaczego? Czym dokładnie jest astma? Jak się rozwija i czy możemy ją leczyć? Sprawdź!
To warto wiedzieć na początek – kilka faktów o astmie
Astma oskrzelowa jest jedną z najczęściej występujących przewlekłych chorób układu oddechowego. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że na astmę cierpi ok. 300 milionów ludzi na całym świecie, a do 2025 roku liczba ta wzrośnie prawdopodobnie o kolejne 100 milionów. Objawy towarzyszące astmie oraz fakt, że jest to choroba o charakterze przewlekłym potrafią uprzykrzać życie chorego, obniżając jego jakość i utrudniając codzienne funkcjonowanie.
Na astmę chorują tak samo kobiety jak i mężczyźni. Najczęściej ma ona początek już w dzieciństwie. Aż 80% pierwszych ataków astmy obserwuje się przed 5. rokiem życia. Astma jest także chorobą o dość zmiennym przebiegu. Występują w niej okresy zaostrzeń i remisji. Nieleczona astma może być przyczyną poważnych zmian w obrębie układu oddechowego.
Astma jest także chorobą o różnych fenotypach. Oprócz astmy alergicznej i niealergicznej możemy wyróżnić jeszcze astmę o późnym początku, która dotyka głównie kobiet w wieku okołomenopauzalnym i często wymaga przyjmowania wysokich dawek glikokortykosteroidów (GKS); astmę z utrwaloną obturacją oskrzeli, o której mówimy wtedy, gdy po wielu latach trwania choroby dochodzi do nieodwracalnej obturacji na skutek trwałej przebudowy ścian oskrzeli oraz astmę współistniejącą z otyłością, która jak sama nazwa wskazuje dotyczy głównie osób otyłych.
Astma to choroba zapalna dróg oddechowych
Stan zapalny prowadzi z kolei do nadreaktywności oskrzeli, które pod wpływem różnych czynników zaczynają się kurczyć. Zjawisko takie nazywamy obturacją, a choroby, w których ono występuje określamy obturacyjnymi. Czynnikiem wyzwalającym taką reakcję mogą być alergeny (roztocza kurzu domowego, grzyby pleśniowe zwierzęta domowe), wysiłek fizyczny, zimne powietrze, zmiany wilgotności powietrza, infekcje wirusowe, zanieczyszczenie środowiska, palenie tytoniu czy stres. W rozwoju astmy uczestniczą także czynniki genetyczne, przy czym liczba genów mających potencjalny związek z tą chorobą jest prawdopodobnie bardzo duża. Astmie sprzyjają także takie choroby współistniejące jak alergiczny nieżyt nosa, alergie pokarmowe czy atopowe zapalenie skóry.
Zobacz też: Poradnia alergologiczna holsäMED
Różne mechanizmy rozwoju astmy
W rozwoju astmy uczestniczą różne rodzaje komórek oraz substancje, które są z nich uwalniane. Spośród nich możemy wyróżnić m.in. występujące w błonie śluzowej oskrzeli komórki tuczne, które produkują liczne mediatory powodujące skurcz mięśni gładkich. Inne to tzw. komórki dendrytyczne wyłapujące antygeny i prezentujące je regulatorowym komórkom T, pobudzającym produkcję komórek Th2. Jeszcze inne komórki – limfocyty T – występujące w znacznej ilości w błonie śluzowej oskrzeli produkują cytokiny, które prowadzą do wzrostu wytwarzania przeciwciał IgE przez limfocyty B, jak również zwiększają liczbę eozynofilów w ścianach dróg oddechowych. Eozynofile są bardzo charakterystycznym składnikiem nacieku zapalnego w astmie. Wydzielają czynniki uszkadzające nabłonek dróg oddechowych oraz stymulujące jego przebudowę. To oczywiście tylko niektóre z wielu komórek uczestniczących w rozwoju procesu zapalnego w przebiegu astmy.
Jak objawia się astma?
Do głównych objawów astmy możemy zaliczyć:
- świszczący oddech
- kaszel
- duszności
- uczucie ucisku w klatce piersiowej
Objawy te pojawiają się najczęściej w nocy i nad ranem. Wraz z nimi pojawia się obturacją, czyli ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Najczęściej dolegliwości ustępują samoistnie lub po zastosowaniu leków.
Jak rozpoznać astmę?
Astma nie jest chorobą szczególnie trudną do zdiagnozowania. Rozpoznaje się ją na podstawie objawów oraz wyników badań czynnościowych wskazujących na zmienną obturacją oskrzeli. Podstawowym badaniem czynnościowym pozwalającym ocenić obturację jest spirometria. W trakcie diagnostyki brane pod uwagę są przede wszystkim dwa parametry: FEV1, czyli objętość powietrza wydychanego podczas pierwszej sekundy oraz FVC, czyli nasilona pojemność życiowa płuc. Co ważne, obydwa parametry bada się za pomocą spirometrii z próbą rozkurczową, gdzie najpierw wykonywana jest standardowa spirometria, następnie pacjent inhaluje leki rozszerzające oskrzela (bronchodylatycyjne), najczęściej są to leki z grupy β2-mimetyków. Poza spirometrią w diagnostyce astmy wykorzystuje się również wziewne testy prowokacyjne, testy skórne oraz bada poziom swoistych przeciwciał w surowicy krwi.
Kontrola objawów – najważniejsza w leczeniu astmy
Głównym celem leczenia astmy jest kontrolowanie jej objawów, tak aby choroba miała jak najmniejszy wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego. Pod tym względem astmę możemy podzielić na kontrolowaną, częściowo kontrolowaną oraz niekontrolowaną. Leki stosowane w astmie także dzielimy na grupy: są to preparaty, które kontrolują przebieg choroby oraz leki doraźne. Preparaty kontrolujące to przede wszystkim wziewne sterydy. Do leków doraźnych zaliczamy natomiast wspomniane β2-mimetyki, które powodują natychmiastowy rozkurcz oskrzeli. Niezwykle ważnym punktem leczenia jest unikanie wszelkich czynników wywołujących napady astmy: ograniczenie kontaktu z roztoczami, pleśniami, ograniczenie nadmiernego wysiłku fizycznego itp.
Podsumowując, astma jest chorobą zapalną układu oddechowego, w której przebiegu na skutek skurczu oskrzeli dochodzi do zaburzeń przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Chorobie towarzyszą takie objawy jak jak kaszel, duszności, świszczący oddech oraz uczucie ucisku w klatce piersiowej. Podstawowym narzędziem diagnostycznym u pacjentów z podejrzeniem astmy jest spirometria z próbą rozkurczową. W leczeniu stosuje się dwa rodzaje preparatów: preparaty kotrolujące astmę w postaci wziewnych sterydów oraz leki doraźne w postaci β2-mimetyków. W procesie leczenia niezwykle ważne jest także unikanie czynników wyzwalających atak astmy: alergenów, wysiłku fizycznego, stresu czy częstych infekcji.
