Zadzwoń 32 506 50 85 
Zapalenie ucha środkowego – dolegliwość małych dzieci
Dotyczy głównie dzieci i objawia się bólem ucha oraz wysoką gorączką. Może być spowodowane zarówno przez wirusy, jak i przez bakterie. Zapalenie ucha środkowego, bo o nim mowa, to poważna dolegliwość, która nieleczona może wiązać się z groźnymi powikłaniami, nawet częściową utratą słuchu. Dlaczego nie można go lekceważyć?
Zapalenie ucha atakuje głównie najmłodszych!
Zapalenie ucha środkowego to schorzenie, które dotyczy głównie niemowląt i małych dzieci. Dlaczego? Odpowiedź tkwi w anatomii. Zapalenie ucha środkowego wynika z niedrożności trąbki słuchowej (trąbki Eustachiusza). U dzieci jest ona szersza, krótsza i ustawiona bardziej poziomo niż u osób dorosłych, przez co patogeny łatwiej się do niej dostają. Szczyt zachorowań na zapalenie ucha środkowego obserwuje się do 2. roku życia. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn stosowania antybiotykoterapii w tej grupie wiekowej. Statystycznie u ok. 2/3 dzieci ostre zapalenie ucha występuje w ciągu pierwszych 3 lat życia, a niemal u połowy do zachorowania dochodzi więcej niż raz. Zdecydowanie rzadziej zapalenie ucha środkowego występuje u młodych dorosłych czy osób starszych.
Zaczyna się od niewinnego kataru…
Jak już wspomnieliśmy, w rozwoju zapalenia ucha środkowego kluczowe znaczenie odgrywa trąbka słuchowa, zwana trąbką Eustachiusza. Jest to niewielka struktura łącząca ucho środkowe z gardłem, odpowiadająca za utrzymanie właściwego upowietrzenia jamy bębenkowej. Chroni ona także przed przedostaniem się mikroorganizmów z nosogardła do jamy bębenkowej oraz umożliwia jej oczyszczanie (drenaż) z powstającej wydzieliny. Zapalenie ucha środkowego najczęściej poprzedza infekcja górnych dróg oddechowych. Towarzyszący jej katar dostaje się do trąbki słuchowej i zatyka ją. W miarę rozwoju infekcji obrzęk błony śluzowej trąbki słuchowej powiększa się, dodatkowo utrudniając odprowadzanie wydzieliny z ucha.
Zobacz też: Nieżyt nosa – przyczyny sposoby leczenia
Ratunku! Mamo, boli mnie uszko! Typowe objawy zapalenia ucha
Zapalenie ucha środkowego możemy podzielić na ostre, przewlekłe oraz wysiękowe. Postać ostra charakteryzuje się silnym, pulsującym bólem ucha, gorączką oraz niedosłuchem. Dziecko cierpiące na zapalenie ucha środkowego może nie mieć apetytu, być niespokojne i bardziej płaczliwe. Malec może też pociągać się za uszko lub pocierać je, co będzie sygnałem, że prawdopodobnie czuje w nim jakiś dyskomfort. Oprócz podwyższonej temperatury, mogą pojawić się u niego również wymioty i biegunka. Charakterystyczne dla zapalenia ucha środkowego jest także zaczerwienienie i uwypuklenie błony bębenkowej oraz obecność płynu w jamie bębenkowej (objawy widoczne w badaniu otoskopowym).
Przewlekłe zapalenie ucha środkowego rozwija się z kolei w wyniku niewłaściwie leczonego (lub w ogóle nieleczonego) ostrego zapalenia ucha jeszcze w dzieciństwie. Towarzyszy mu ciągły lub okresowy wyciek wydzieliny z ucha oraz niedosłuch i wiąże się ze stałą perforacją (uszkodzeniem) błony bębenkowej. Wysiękowe zapalenie ucha jest natomiast chorobą, która może trwać wiele miesięcy. W przeciwieństwie do postaci przewlekłej, nie obserwuje się tutaj wycieku z ucha, a błona bębenkowa pozostaje w całości. Nie występuje też silny ból ucha czy gorączka, jak ma to miejsce w postaci ostrej. Wysiękowe zapalenie ucha charakteryzuje się za to obecnością płynu w błonie bębenkowej, co może prowadzić do pogorszenia słuchu. Zapalenie może mieć też tendencję do nawracania. O tzw. nawracającym zapaleniu ucha środkowego mówimy wtedy, gdy dochodzi do 3 lub więcej zakażeń w przeciągu 6 miesięcy lub 4 (i więcej) zakażeń w przeciągu 12 miesięcy.
Jak wygląda rozpoznanie zapalenia ucha środkowego?
Rodzic, który podejrzewa zapalenie ucha u swojego dziecka, niezwłocznie powinien udać się z nim do laryngologa lub otolaryngologa. Tylko on będzie posiadał odpowiednią wiedzę i narzędzia, które pozwolą mu dokładnie zajrzeć maluchowi do ucha. Podstawowym badaniem diagnostycznym w schorzeniach ucha środkowego jest otoskopia, inaczej wziernikowanie ucha. Na czym polega? Otolaryngolog za pomocą specjalnego urządzenia z wziernikiem ogląda przewód słuchowy i błonę bębenkową w poszukiwaniu ewentualnych patologii – zapalenia ucha środkowego, wewnętrznego albo obecności ciała obcego w uchu. Po postawieniu diagnozy otolaryngolog proponuje możliwe sposoby leczenia.
Antybiotyki, leki przeciwzapalne czy przeciwbólowe – co na zapalenie ucha środkowego?
Dziecku z zapaleniem ucha środkowego w pierwszej kolejności można podać lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy na bazie ibuprofenu lub paracetamolu. Chwilową ulgę mogą przynieść również cieple okłady. Jeśli gorączka nie jest wysoka, a dziecko ma więcej niż 6 miesięcy, nie wymiotuje i nie ma wycieku z ucha, zaleca się wstrzymanie z antybiotykiem i 2-3-dniową obserwację. Jeśli przez ten czas stan dziecka nie poprawia się, lekarz decyduje o włączeniu antybiotyku. W niektórych przypadkach konieczna okazuje się paracenteza, czyli krótki zabieg laryngologiczny polegający nakłuciu błony bębenkowej, dzięki któremu dochodzi do uwolnienia patologicznej wydzieliny z jamy bębenkowej.
Ciekawy artykuł: Gdy świat wiruje – czyli kilka słów o chorobach błędnika
Zapalenie ucha środkowego – możliwe powikłania
Brak odpowiedniego leczenia zapalenia ucha środkowego może spowodować, że stan zapalny przeniesie się na sąsiednie struktury i spowoduje powikłania, np. utratę słuchu. Generalnie możemy podzielić je na wewnątrzskroniowe i wewnątrzczaskowe.
Do powikłań wewnąrzskroniowych zaliczamy:
- ostre zapalenie wyrostka sutkowatego,
- niedowład / porażenie nerwu twarzowego,
- zapalenie błędnika.
Do powikłań wewnątrzczaszkowych zaliczamy:
- ropień nadtwardówkowy (na zewnątrz opony twardej),
- ropniak podtwardówkowy,
- ropnie mózgu – płata skroniowego lub móżdżku,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej.
Reasumując, zapalenie ucha środkowego dotyczy głównie niemowląt i małych dzieci. Objawia się przede wszystkim bólem ucha i gorączką. Jest to poważna dolegliwość, która nieleczona może prowadzić do groźnych powikłań, dlatego zawsze wymaga konsultacji ze specjalistą – laryngologiem bądź otolaryngologiem.
