12 sierpnia 2019

Nieprawidłowa postawa ciała – jakie są jej skutki?

Czy możemy zapobiegać wadom postawy u dzieci? Tak! O tym, jak to zrobić, przeczytasz w naszym artykule.

Czym jest postawa ciała?

Postawa ciała jest cechą indywidualną każdego człowieka. Tak naprawdę trudno ją zdefiniować. Generalnie przez postawę ciała rozumiemy: „indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych odcinków tułowia oraz nóg w pozycji stojącej”. Za prawidłową uznaje się postawę, która występuje dostatecznie często w danej populacji oraz taką, w której poszczególne części ciała ułożone są względem siebie w harmonijny sposób. Postawa ciała jest prawidłowa, jeśli głowa ustawia się prosto, wszystkie fizjologiczne krzywizny kręgosłupa (lordozy i kifozy) są zachowane, miednica podpiera się na głowach kości udowych, nogi są proste, a stopy mają prawidłowe wgłębienia i uwypuklenia. Jeśli w którymś z tych obszarów wystąpi deformacja, to mówimy o wadzie postawy.

Postawa ciała kształtuje się przez wiele lat oraz wpływem wielu czynników – środowiska w jakim żyjemy, stanu mięśni, kości, stawów i więzadeł, funkcjonowania układu nerwowego, a nawet woli czy emocji.

Dlaczego wady postawy dotyczą głównie dzieci?

Okresy, w których człowiek jest najbardziej narażony na wady postawy, nazywamy okresami krytycznymi. Pierwszy taki okres ma najczęściej miejsce wraz z rozpoczęciem nauki w szkole, a więc kiedy dziecko ma 6-7 lat. Kolejny – w okresie skoku pokwitaniowego. Dlaczego akurat wtedy? Ponieważ jest to czas największego wzrostu dziecka – jego tułów, górne i dolne kończyny oraz stopy intensywnie się wydłużają. Powoduje to, że napięcie mięśni i więzadeł jest chwilowo obniżone, a środek ciężkości zmienia się, przesuwając ku górze. Trzeba pamiętać, że wraz z pójściem do szkoły życie dziecka również diametralnie się zmienia. Od teraz zamiast biegać i skakać bez skrępowania, musi nosić ciężki plecak, siedzieć przez kilka godzin w szkolnej ławce, a później jeszcze podczas odrabiania lekcji w domu.

Jak często występują wady postawy?

Płaska lub zapadnięta klatka piersiowa, skolioza, zaokrąglone plecy, wystający brzuch czy płaskie stopy – to najważniejsze przykłady nieprawidłowej postawy ciała. Ogromną rolę w ich rozwoju odgrywa przyjmowanie nieodpowiedniej pozycji podczas siedzenia, mała aktywność fizyczna oraz noszenie plecaka w niewłaściwy sposób. Warto mieć też na uwadze, że wśród państw Europy Polska należy do krajów o najwyższym odsetku nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży. Statystycznie z nadwagą zmaga się już co czwarty polski 11-latek i co piąty 13-latek.

Związek otyłości z wadami postawy został potwierdzony m.in. w badaniu Maciałczyk-Paprockiej i wsp. wykonanym na grupie 2732 dzieci. Nieprawidłowości w budowie ciała stwierdziła aż u 74% otyłych dzieci. Dominowały płaskostopie i koślawość kolan. U dzieci z prawidłową wagą najczęściej obserwowała natomiast pogłębioną kifozę i lejkowatą klatkę piersiową.

Okrągłe plecy, skolioza, koślawe kolana, płaskostopie – najczęstsze dysfunkcje okresu dziecięcego

• Okrągłe plecy, czyli hiperkifoza piersiowa, to wada postawy dotyczącą piersiowego odcinka kręgosłupa. Wada ta charakteryzuje się pogłębieniem jednej z naturalnych krzywizn kręgosłupa – kifozy piersiowej. Okrągłe plecy mogą pojawić się u dziecka jako wada wrodzona lub nabyta. Co jest bezpośrednią przyczyną? Plecy okrągłe mogą występować w przebiegu takich chorób jak krzywica, gruźlica, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) czy choroba Scheuermanna. Do zaokrąglenia pleców może również dojść w wyniku dystonii mięśniowej, czyli stanu, w którym pewna grupa mięśni nadmiernie kurczy się, a inna rozciąga. Przyczyną dystonii mięśniowej mogą być ponadto nieprawidłowe nawyki, np. niewłaściwa pozycja ciała podczas siedzenia czy brak ruchu. Problem ten często występuje również u dojrzewających dziewcząt, które wstydząc się obfitego biustu lub wysokiego wzrostu, zaczynają się garbić.
• Skolioza jest bocznym skrzywieniem kręgosłupa, w którym obserwuje się również rotację kręgów oraz ich zniekształcenie. Jest to bardzo poważna i jednocześnie najczęstsza, zaraz obok pleców okrągłych, wadą postawy wśród dzieci i młodzieży. Skolioza występuje kilkukrotnie częściej u dziewczynek niż u chłopców i ma 3 stadia rozwoju. Skolioza zazwyczaj zmienia wygląd sylwetki dziecka. Może pojawić się deformacja tułowia i asymetria talii, odstawanie łopatki czy opadanie jednego z ramion (ustawienie skośne). Nieleczona skolioza może pociągać za sobą daleko idące konsekwencje zdrowotne, m.in. przyczynić się do zaburzeń neurologicznych, krążeniowych oraz oddechowych.
• Koślawe kolana to wada kończyn dolnych, w której kolana dziecka ustawiają się do środka. Po czym poznać, że kolana malca są koślawe? Jeśli w pozycji wyprostowanej kolana zbliżają się do siebie („patrzą na siebie”), a między stopami zaznacza się wyraźny odstęp. Kolanka dziecka mogą być koślawe z wielu powodów, np. nadwagi lub otyłości, gwałtownego wzrostu, obniżonego napięcia mięśni czy płaskostopia.
• Płaskostopie jest deformacją stopy, w której dochodzi do obniżenia naturalnych łuków wysklepiających w stopie. Dodatkowo obserwuje się również zniekształcenie kości piętowej. Dziecko mające płaską stópkę szybciej się męczy i częściej zgłasza bóle nóżek. Płaskostopie jest skutkiem osłabienia tych grup mięśni, które utrzymują łuki w stopie. Występowanie płaskostopia u małych dzieci jest zjawiskiem całkowicie naturalnym, spowodowanym obecnością poduszeczek tłuszczowych. Dopiero, gdy dziecko kończy 3-4 lata łuki zaczynają być powoli widoczne. Stopa nabiera prawidłowego kształtu, w wieku ok. 6 lat. Jeśli tak się nie stanie, konieczna jest wizyta u specjalisty.

Wady postawy – jakie są ich skutki

Wady postawy, zwłaszcza te wynikające z zaburzeń fizjologicznych krzywizn kręgosłupa, mogą być przyczyną licznych dolegliwości. Mogą też upośledzać pracę najważniejszych układów w organizmie – w tym układu oddechowego, krwionośnego czy pokarmowego. Przykładowo pogłębienie lordozy szyjnej będzie powodować bóle i zawroty głowy czy drętwienie rąk. Z kolei pogłębiona kifoza piersiowa może skutkować spłyceniem oddechu oraz słabszą wentylacją płuc. Stanie się tak, ponieważ przy hiperkifozie piersiowej klatka piersiowa nie będzie już tak swobodnie się rozszerzać. Zniesienie którejś z fizjologicznych krzywizn kręgosłupa spowoduje natomiast, że drgania powstałe podczas chodzenia będą przenoszone do czaszki, wywołując m.in. przewlekłe bóle głowy.

Profilaktyka wad postawy wśród dzieci

Wadom postawy da się i trzeba przeciwdziałać. Profilaktykę najlepiej wprowadzić już w wieku szkolnym. Wówczas istnieje największa szansa, że dziecko uchroni się przed najpoważniejszymi wadami postawy. Podstawą profilaktyki np. jest właściwe noszenie tornistra. Jego ciężar nie powinien przekraczać 10-15% masy ciała dziecka. Tornister powinien mieć też usztywnioną ścianę, która przylega do pleców i szerokie ramiączka. Dziecko powinno go też zawsze nosić na obu ramionach.

Kolejną ważną kwestią jest zachęcanie maluchów do aktywności fizycznej. Oczywiście rodzaj tej aktywności powinien być dostosowany do indywidualnych możliwości dziecka, jego zainteresować oraz istniejącej już wady postawy (jeżeli jest). Kluczowy dla kształtowania prawidłowej postawy ciała u dziecka jest również dobór obuwia. Maluchowi, który dopiero stawia swoje pierwsze kroki rodzice powinni pozwolić jak najwięcej chodzić boso. Wychodząc na zewnątrz, powinni ubierać mu buty trzymające piętę i o sztywnej podeszwie.

 

Zapobiegaj wadom postawy u swojego dziecka!
Umów wizytę u ortopedy dziecięcego.

Zadzwoń: 32 506 50 85
Napisz: info@holsaMED.pl

 

---

Konsultacja merytoryczna

mgr Magdalena Burska fizjoterapeuta Absolwentka Fizjoterapii na Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach. Certyfikowany terapeuta metody McKenzie. W holsäMED pracuje z pacjentami ze schorzeniami ortopedycznymi, wadami postawy, dolegliwościami bólowymi, po urazach narządu ruchu, operacjach ortopedycznych i kontuzjach sportowych.