Gdy serce niespodziewanie się zatrzyma…Czym jest nagła śmierć sercowa?
Najczęściej dotyczy osób w sile wieku, którym z pozoru nic nie dolega. Każdego roku w Europie i Stanach Zjednoczonych ofiarą nagłego zgonu sercowego, bo o nim mowa, pada aż 900 000 osób. Mimo ogromnego postępu medycyny nagły zgon sercowy wciąż stanowi poważne wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia. Co sprawia, że serce człowieka nagle przestaje bić? Czy niespodziewanej śmierci można w jakiś sposób zapobiec? Dowiedzmy się!
Na początek krótka definicja…
Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne definiuje nagły zgon sercowy (inaczej nagłą śmierć sercową, ang. sudden cardiac death, SCD) jako śmierć z przyczyn naturalnych poprzedzoną nagłą utratą przytomności, gdy objawy poprzedzające wystąpiły do godziny przed zgonem.
Przyczyny nagłego zgonu sercowego
Nagły zgon sercowy jest następstwem niewydolności serca skutkującej zatrzymaniem krążenia krwi. Przyczyną zgonów w blisko 80% przypadków jest migotanie komór. W pozostałych przypadkach za zgon odpowiada częstoskurcz komór, czyli rodzaj arytmii komorowej albo tzw. rozkojarzenie elektromechaniczne, czyli czynność elektryczna serca bez tętna. W jej przebiegu pomimo prawidłowej czynności elektrycznej serca tętno nie występuje. W mniej więcej 5% przypadków powodem nagłego zgonu sercowego jest asystolia, czyli brak czynności elektrycznej serca.
Ponadto nagły zgon sercowy może mieć też przyczyny mechaniczne. Pęknięcie tętniaka aorty lub serca, tamponada serca, masywna zatorowość płucna czy odma opłucnowa – to najczęstsze z nich.
Nagły zgon sercowy – kto jest najbardziej narażony?
Choć nagły zgon sercowy może zdarzyć się praktycznie każdemu, to pewne osoby będą na niego bardziej narażone. W grupie podwyższonego ryzyka znajdą się przede wszystkim osoby z ukrytą lub stwierdzoną chorobą serca, np. chorobą wieńcową, kardiomiopatią rozstrzeniową lub przerostową, wadami zastawek (zwężeniem zastawki aortalnej, zespołem wypadania płatka zastawki mitralnej), przebytym zapaleniem mięśnia sercowego, zaburzeniami elektrolitowymi i metabolicznymi, a także z wadami genetycznymi, m.in. zespołem Brugadów.
Nie bez znaczenia pozostają też się też czynniki środowiskowe, takie jak stres, zła dieta, brak aktywności fizycznej, palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu oraz choroby współistniejące, w tym otyłość i cukrzyca. Ponadto ryzyko nagłej śmierci sercowej rośnie wraz z wiekiem i statystycznie częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet.
Czytaj też: Choroba niedokrwienna serca – czym jest?
Utrata przytomności i zatrzymanie oddechu – objawy zatrzymania krążenia
Nagła śmierć sercowa najczęściej nie sygnalizuje swojego nadejścia. Chory niespodziewanie traci przytomność, upadając na podłogę. Nie reaguje na dźwięki ani na potrząsanie – jednym słowem nie daje żadnych oznak życia. Po upływie ok. 1 minuty następuje zatrzymanie oddechu, a tętno przestaje być wyczuwalne. Jeśli natychmiast nikt nie podejmie próby resuscytacji krążeniowo-oddechowej w celu przywrócenia krążenia, osoba umiera w zaledwie kilka minut.
Chcesz uniknąć nagłej śmierci sercowej? Uważaj na te objawy!
Choć nagła śmierć sercowa nadchodzi zwykle bez uprzedzenia, istnieją pewne objawy, które mogą sugerować jej nadejście. Należą do nich omdlenia, zarówno po wysiłku jak i w spoczynku, zawroty głowy, przyspieszona akcja serca oraz duszności. W przypadku wystąpienia tych lub podobnych objawów, należy natychmiast wezwać pogotowie. Najlepiej jednak w ogóle nie doprowadzać do sytuacji, która mogłaby w jakikolwiek sposób zagrażać naszemu życiu. Najważniejszym elementem prewencji nagłej śmierci sercowej jest odpowiednia diagnostyka oraz leczenie ewentualnych chorób sercowo-naczyniowych. Szczególnie na baczności powinni mieć się sportowcy, ponieważ intensywny wysiłek fizyczny może zakończyć się nagłym zgonem sercowym, zwłaszcza u osób z ukrytymi wadami serca.
Reasumując, nagły zgon sercowy definiowany jest jako śmierć z przyczyn naturalnych, która występuje niespodziewanie i poprzedza ją utrata przytomności. Teoretycznie może przytrafić się każdemu, jednak najbardziej narażone na SCD są osoby ze zdiagnozowanymi lub ukrytymi wadami serca. W przypadku nagłego zatrzymania krążenia niezwykle istotne jest szybkie podjęcie próby jego przywrócenia. To stwarza szansę, że chorego uda się uratować.