Zadzwoń 32 506 50 85 
Nadciśnienie, cukrzyca, otyłość, dyslipidemia
Zwykle zaczyna się od otyłości. Później dochodzą kolejne problemy – nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i zaburzenia lipidowe. Tak rozwija się zespół metaboliczny, czyli zbiór współwystępujących ze sobą schorzeń metabolicznych zwiększających ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. W 1989 r. amerykański profesor Norman Kaplan określił go mianem „śmiertelnego kwartetu”. Co jest przyczyną zespołu metabolicznego?
Zespół metaboliczny występuje u ponad 26% Polaków!
Zacznijmy od tego, że zespół metaboliczny (ZM) występuje głównie w krajach rozwiniętych i rozwijających się, czyli o wysokim poziomie rozwoju społecznego i gospodarczego. Z badania NATPOL PLUS przeprowadzonego w 2002 roku na Akademii Medycznej w Gdańsku wynika, że kryteria rozpoznania zespołu metabolicznego spełniało wówczas aż 26,2% polskiego społeczeństwa, czyli mniej więcej 10 milionów Polaków! Lepsi od nas są zdecydowanie Japończycy, gdyż ZM dotyczy zaledwie 11% ich populacji, gorsi natomiast mieszkańcy Stanów Zjednoczonych – kryteria rozpoznania zespołu metabolicznego spełnia bowiem aż 30% Amerykanów.
Otyłość – pierwszy objaw zespołu metabolicznego
Aby stwierdzić zespół metaboliczny, pacjent musi posiadać co najmniej 3 z 5 objawów. Podstawowym kryterium diagnostycznym jest otyłość brzuszna (centralna), którą stwierdza się, gdy obwód pasa u mężczyzny wynosi ≥ 94 cm, a u kobiety ≥ 80 cm. Bardzo często to właśnie od otyłości brzusznej zaczyna się cały zespół metaboliczny. Tkanka tłuszczowa, zwłaszcza ta nagromadzona w okolicach brzucha, to swego rodzaju hormonalna fabryka. Wydzielane przez nią hormony mogą zainicjować dalsze problemy zdrowotne występujące w zespole metabolicznym.
Zobacz też: Jak walczyć z otyłością brzuszną u mężczyzn?
Nadciśnienie, cukrzyca, hiperlipidemia – konsekwencje nadmiaru kilogramów
Kolejną składową zespołu metabolicznego, obok wspomnianej otyłości centralnej, jest nadciśnienie tętnicze. Stwierdza się je, gdy osiągnie wartość ≥ 130/85 mm Hg. Trzecim czynnikiem występującym w przebiegu zespołu metabolicznego będzie podwyższony poziom cukru we krwi, co fachowo nazywamy hiperglikemią. Tak samo, jak w przypadku nadciśnienia tętniczego ma ona związek z krążącymi w organizmie hormonami. Hiperglikemia najczęściej idzie w parze z tzw. insulinoopornością, czyli opornością tkanek na działanie insuliny – hormonu transportującego glukozę z krwi do komórek i tkanek organizmu. Zastanawiasz się pewnie, jak działa ten mechanizm?
Otóż, gdy zjemy posiłek, do naszego krwiobiegu uwalnia się glukoza. Następnie organizm zaczyna wytwarzanie insuliny, która transportuje glukozę z krwi do tkanek ciała. Chyba, że mamy insulinooporność. Wtedy mechanizm ten nie działa, jak należy. Tkanki naszego organizmu nie reagują na działanie insuliny i poziom glukozy nie obniża się, lecz cały czas utrzymuje na wysokim poziomie. W odpowiedzi trzustka produkuje jej coraz więcej i więcej, aż w końcu „zmęczona” nieustanną pracą odmawia posłuszeństwa i przestaje produkować hormon. Następuje wzrost poziomu glukozy we krwi i w konsekwencji dochodzi do rozwoju cukrzycy typu 2. Stwierdza się ją, gdy poziom glukozy we krwi jest ≥ 100 mg/dl na czczo.
LDL a HDL – na czym polega różnica?
Ostatnim czynnikiem wchodzącym w skład zespołu metabolicznego są zaburzenia gospodarki lipidowej w organizmie, czyli tzw. dyslipidemia. Lipidy, a właściwie lipoproteiny, dostarczają do komórek cholesterol, który te wykorzystują np. do budowy błon komórkowych. Jednak poziom lipoprotein nie może być za wysoki. W przeciwnym razie mogą one przyczynić się do rozwoju chorób układu krążenia. Dieta bogata w tłuszcze zwierzęce i nasycone kwasy tłuszczowe zaburza równowagę pomiędzy poszczególnymi frakcjami lipoprotein (których jest kilka). Wzrasta np. poziom frakcji LDL, a maleje HDL. Pierwsza z nich – lipoproteina o małej gęstości – określana jest mianem „złego cholesterolu”, ponieważ odkłada jego cząsteczki w żyłach i tętnicach, prowadząc do rozwoju miażdżycy. Nie robi tego lipoproteina HDL, transportująca cholesterol do wątroby, w której jest on rozkładany. Nadmiar HDL niejako chroni więc przed miażdżycą i właśnie dlatego nazywamy go „dobrym cholesterolem”. W przebiegu zespołu metabolicznego podwyższone mogą być również trójglicerydy, kolejne związki chemiczne należące do lipidów, których nadmiar może zwiększyć ryzyko chorób układu krążenia. Generalnie nie powinny one przekraczać 150 mg/dl.
Warto przeczytać: 6 najważniejszych pytań o insulinooporność
Dieta – najlepsza metoda walki z zespołem metabolicznym
Leczenie zespołu metabolicznego powinno się zacząć od zmiany nawyków żywieniowych, przede wszystkim od wprowadzenia niskokalorycznej diety. Z drugiej strony musi ona być zrównoważona, a więc składać się z różnorodnych pokarmów, dostarczających odpowiednią ilość cukrów, białek oraz tłuszczów, a także witamin i soli mineralnych. Najważniejsze, aby była bogata w produkty o niskim indeksie glikemicznym, a uboga w tłuszcze nasycone.
Ruch – ważny element leczenia zespołu metabolicznego
Osoba cierpiąca na zespół metaboliczny na pewno nie powinna każdej wolnej chwili spędzać na kanapie. Istotne jest, aby w miarę możliwości odpoczywała aktywnie, chodziła na spacery i na basen, jeździła na rowerze i gimnastykowała się w domu. Aktywność fizyczna połączona z odpowiednio zbilansowaną dietą pomaga nie tylko zrzucić zbędne kilogramy, ale także obniżyć ciśnienie krwi i poziom „złego” cholesterolu. Innymi słowy, eliminuje czynniki składające się na zespół metaboliczny.
