Zadzwoń 32 506 50 85 
Skąd w nerkach biorą się kamienie? Wszystko o kamicy nerkowej
Kamica układu moczowego jest chorobą polegającą na powstaniu złogów, potocznie zwanych kamieniami, w nerkach oraz przewodach odprowadzających mocz. Jest to choroba dość powszechna. W krajach uprzemysłowionych dotyka nawet 5-10% populacji, częściej mężczyzn niż kobiet. Mechanizm powstawania kamicy moczowej nie został do końca poznany. Wiadomo natomiast, że złogi tworzą się ze składników obecnych w moczu. Czym charakteryzuje się kamica moczowa? Jakie są jej rodzaje? Jak diagnozuje się i leczy to schorzenie? Odpowiedź w artykule.
Kamica układu moczowego – jak powstaje i jakie są jej rodzaje?
W moczu każdej zdrowej osoby znajdują się różne, dobrze rozpuszczalne substancje. Niekiedy jednak ich stężenie wzrasta do tego stopnia, że nie są już w stanie całkowicie się rozpuścić. Zaczynają więc gromadzić się, tworząc małe kryształki, potocznie zwane piaskiem, które z czasem zamieniają się w coraz większe bryły. W taki sposób dochodzi do postania kamieni – twardych, utrudniających prawidłowy odpływ moczu złogów, których obecność może wywoływać bardzo nieprzyjemne objawy. Kamienie układu moczowego mogą wytrącać się z różnych typów substancji:
- ze związków wapnia (kamienie wapniowe)
- ze związków fosforanów (kamienie fosforanowe)
- ze związków kwasu moczowego (kamienie moczanowe)
- ze szczawianów (kamienie szczawianowe)
- z cystyny (kamienie cystynowe)
W zależności od umiejscowienia się złogów kamicę możemy podzielić na nerkową (występującą w miedniczkach i kielichach nerkowych), moczowodową oraz kamicę pęcherza moczowego.
Napad kolki nerkowej – najczęstszy objaw kamicy
Kamicy układu moczowego najczęściej towarzyszą objawy charakterystyczne dla kolki nerkowej. Część pacjentów nie zgłasza jednak żadnych dolegliwości. Czasami chorzy skarżą się na tępe bóle okolicy lędźwiowej lub jamy brzusznej. Kolka nerkowa występuje najczęściej wtedy, gdy duże złogi (powyżej 2 mm) zaczną przechodzić przez moczowód i dojdzie do nieprawidłowości w odpływie moczu, poszerzenia układu kielichowo-miedniczkowego oraz mikrourazów moczowodu. Pojawiają się wówczas silne dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowej, promieniujące do okolicy dołu biodrowego i podbrzusza, czyli właśnie kolki nerkowej. Mogą jej towarzyszyć również objawy dyzuryczne, takie jak parcie na mocz, ból i pieczenie przy oddawaniu moczu oraz krwiomocz. Częstym objawem są także nudności, wymioty, brak apetytu oraz niechęć do przyjmowania płynów (w większości przypadków dochodzi do odwodnienia organizmu). Jeśli pacjent posiada tylko jedną czynną nerkę lub gdy kamica obejmie oba moczowody, może dojść do bezmoczu. Taka sytuacja zdarza się jednak stosunkowo rzadko.
Czytaj też: USG jamy brzusznej – jak przygotować się do badania?
Które osoby są bardziej narażone na rozwój kamicy nerkowej?
Jak już wspominaliśmy, złogi w nerkach tworzą się, gdy mocz jest przesycony różnymi substancjami. Zaczynają się one krystalizować, np. na skutek nieprawidłowego pH moczu, zastoju moczu lub przebytej infekcji. Przyczyna kamicy nerkowej może leżeć również w genetyce. Z badań wynika, że aż 25% chorych ma obciążony wywiad rodzinny w jej kierunku. Warto także wspomnieć, że kamica nerkowa rzadko rozwija się w następstwie jednego, konkretnego czynnika, najczęściej powstaje wtedy, gdy kilka z nich nałoży się na siebie. Do czynników sprzyjających powstawaniu kamieni możemy zaliczyć:
- picie zbyt małej ilości wody,
- picie zbyt dużej ilości wody wysokozmineralizowanej,
- dieta wysokobiałkowa,
- stosowanie pewnych grup leków,
- dieta obfitująca w szczawiany.
Kamienie mogą tworzyć się również w przebiegu niektórych chorób przewlekłych, m.in. choroby Leśniowskiego-Crohna, niektórych zaburzeń metabolicznych czy nadczynności przytarczyc.
Jak diagnozowana jest kamica nerkowa?
Pacjent, który zaobserwuje u siebie niepokojące objawy, powinien zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Przeprowadza on najpierw dokładny wywiad medyczny, a następnie przechodzi do badania fizykalnego. U pacjentów cierpiących na kolkę nerkową często stwierdza się dużą tkliwość nerki oraz wzmożenie dolegliwości podczas wstrząsania okolicy lędźwiowej (dodatni wynik Goldflama). Następnie wykonywane są badania laboratoryjne (morfologia, badanie biochemiczne: mocznik, kreatynina, elektrolity), posiew moczu, oznaczenie stężenia soli wapnia (szczawiany i fosforany wapnia), fosforanów i kwasu moczowego w moczu z dobowej zbiórki moczu. Wielkość i położenie złogów w nerkach ustala się na podstawie badań obrazowych: RTG jamy brzusznej, USG układu moczowego, tomografii komputerowej, urografii oraz scyntygrafii dynamicznej nerek.
Jak wygląda leczenie kamicy nerkowej?
Sposób leczenia kamicy nerkowej zależy od jej umiejscowienia, wielkości kamieni oraz ich składu. Jeśli złogi są niewielkich rozmiarów, istnieje szansa, że zostaną wydalone samoistnie wraz z moczem. Chorym z objawami kolki nerkowej najczęściej podaje się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz rozkurczowe. Leczenie farmakologiczne ma zastosowanie szczególnie w przypadku złogów składających się z kwasu moczowego oraz cystyny. Pacjent, który nie kwalifikuje się do leczenia zachowawczego, np. z powodu zbyt dużych kamieni, zostaje skierowany do urologa, a następnie do leczenia zabiegowego metodami małoinwazyjnymi.
Zobacz też: Odwodnienie organizmu – co musisz o nim wiedzieć?
Podsumowując, kamienie nerkowe tworzą się z substancji naturalnie występujących w moczu, gdy ich stężenie przekroczy dopuszczalną normę. U części pacjentów kamica nerkowa przebiega bezobjawowo, a kamienie wydalane są wraz z moczem. U części pacjentów obserwuje się jednak silne dolegliwości bólowe. Kamicę nerkową diagnozuje się na podstawie badań fizykalnych, laboratoryjnych i obrazowych, natomiast leczy przy pomocy leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i rozkurczowych. Ponieważ rozwojowi kamicy nerkowej sprzyja wysoka podaż białka w diecie oraz picie niewystarczającej ilości wody, dzięki odpowiedniej diecie i nawodnieniu, możemy zmniejszyć ryzyko utworzenia się kamieni w nerkach.
