Zadzwoń 32 506 50 85 
Rehabilitacja dzieci – metody Bobath, Vojty, Peto
Każde dziecko z dysfunkcją narządu ruchu powinno być poddane rehabilitacji i to najlepiej już od pierwszych miesięcy życia. Dzięki temu istnieje szansa, że nieprawidłowe wzorce ruchu uda się skorygować i dalszy rozwój ruchowy dziecka będzie przebiegał już normalnie. Istnieje wiele różnych metod pracy z małymi pacjentami. Wśród nich najpopularniejsze są metody Bobath, Vojty oraz PETO. Specjalnie dla naszych Czytelników postanowiliśmy je omówić.
Metoda Bobath, czyli usprawnianie neurorozwojowe
Metoda NDT-Bobath została stworzona przez fizjoterapeutkę Bertę Bobath oraz jej męża Karla (neurologa) w latach 40. XX w. Od tego czasu stosuje się ją na całym świecie, zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Pierwotna koncepcja Bobathów została zmodyfikowana w latach 50. przez szwajcarską pediatrę Elisabeth Kong i fizjoterapeutkę Mary Quinton i to właśnie od nich wywodzi się pełna nazwa metody, czyli „usprawnianie neurorozwojowe” (z ang. NeuroDevelopmental Treatment – NDT).
Metoda rehabilitacji NDT-Bobath opiera się na koncepcji neurofizjologicznej. Pracująca z dorosłymi pacjentami po udarze Berta Bobath zauważyła, że zmieniając ułożenie poszczególnych części ich ciała (głowy, obręczy barkowej czy biodrowej), zmienia napięcie mięśni – działa na nie regulująco – oraz hamuje nieprawidłowe reakcje odruchowe. To pozwoliło wysnuć jej wniosek, że każdy wzorzec odruchowy ma swój układ posturalny, który można modyfikować. Tak Berta Bobaht odkryła metodę usprawniania osób z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, w tym dzieci z porażeniem mózgowym. W tym czasie Karl Bobath przyglądał się poczynaniom żony, próbując znaleźć na nie teoretyczne wyjaśnienie. Obydwoje jednego byli jednak pewni – możemy wpływać na OUN poprzez zmianę pozycji ciała, a nieprawidłowe odruchy da się hamować poprzez stosowanie ułożeń ciała odwrotnych do ułożeń przymusowych.
Rozwój dziecka z dysfunkcją układu nerwowego, w tym z MPDz nie przebiega w sposób prawidłowy. Doświadczenia czuciowo-ruchowe takiego dziecka są zaburzone, co skutkuje nieprawidłowym wzorcem ruchu. Rehabilitacja według metody Bobath ma nie tylko usprawnić jego rozwój motoryczny, ale również pomóc mu w uzyskaniu niezależności, tak aby jak najlepiej radziło sobie w codziennym życiu. W jaki sposób jest to osiągane?
- poprzez modyfikację napięcia mięśniowego – obniżanie wzmożonego i podwyższanie obniżonego;
- poprzez hamowanie nieprawidłowych odruchów ciała;
- poprzez stymulowanie odruchów, jak najbardziej zbliżonych do prawidłowych;
- poprzez wykorzystanie utrwalonych prawidłowych wzorców ruchowych w codziennym życiu.
Podczas ćwiczeń dziecko uczy się prawidłowo wykonywać każdy ruch i przenosić ciężar ciała. Tempo ćwiczeń oraz ich rodzaj są dobierane indywidulanie do dziecka.
Zobacz też: Nieprawidłowa postawa ciała – jakie są jej skutki?
Metoda NDT-Bobath – najważniejsze wskazania
- Mózgowe porażenie dziecięce
- Choroby nerwowo-mięsniowe
- Asymetrie ułożeniowe
- Zaburzenia ruchowe
- Wady rozwojowe OUN
Metoda Vojty, czyli zasada odruchowej lokomocji
Profesor Vojta był czeskim neurologiem dziecięcym. W 1968 opuścił Pragę i przeniósł się do Niemiec, gdzie pracował w Klinice Ortopedycznej Uniwersytetu w Kolonii oraz w Kinderzentrum w Monachium. Później powrócił do Czech i od roku 1990 aż do ostatnich dni swojego życia prowadził wykłady na Uniwersytecie Karola w Pradze. Nad swoją metodą, nazwaną potem metodą Vojty, pracował w latach 1950-1970. Jak udało mu się ją opracować? Obserwując dzieci z porażeniem mózgowym, zauważył, że te ułożone w określonych pozycjach i poddawane określonym bodźcom wykazują powtarzalne reakcje motoryczne. Ponadto spostrzegł, że po wielokrotnym powtarzaniu danych wzorców ruchowych, zaczynały się one ujawniać w coraz pełniejszej formie.
Vojta uważał, że każdy z nas ma genetycznie uwarunkowany pewien wzorzec lokomocji i u każdego można go wyzwolić, bez względu wiek, płeć czy stopień uszkodzenia neurologicznego. Wystarczy ułożyć dziecko w określonej pozycji, a następnie pobudzić jego strefy wyzwolenia poprzez ucisk odpowiednich miejsc na ciele i oporowanie. Strefy te znajdują się przede wszystkim na kończynach, ale też na kolcu biodrowym przednim górnym, przyśrodkowej krawędzi łopatki czy mięśniu pośladkowym.
Metoda Vojty – najważniejsze wskazania:
- Mózgowe porażenie dziecięce
- Asymetria ułożenia ciała
- Opóźnienie rozwoju psychoruchowego
- Zaburzenie ośrodkowej koordynacji nerwowej (z.o.k.n.)
Metoda PETO, czyli metoda kierowanego nauczania
Metoda PETO została opracowana na Węgrzech w 1945 roku w oparciu o prace Andrása Pető. Jest o tyle ciekawa, że łączy w sobie usprawnianie ruchowe z odziaływaniem psychopedagogicznym. Głównym celem metody jest uczenie dziecka samodzielności w codziennym życiu: podczas jedzenia, ubierania się, mycia czy zabawy z rówieśnikami oraz nauka przemieszczania bez pomocy innych osób. Terapią według metody PETO mogą zostać objęte wszystkie dzieci z zaburzeniami lokomocji. Niezbędnym warunkiem jest jednak rozumienie mowy i umiejętność wykonywania poleceń. Do ćwiczeń wykorzystywane są specjalne, proste meble w postaci drewnianej pryczy, drewnianego krzesła oraz stołu. Dzięki tym przyrządom dziecko uczy się samoobsługi i opanowywania czynności dnia codziennego. Zajęcia odbywają się w grupach liczących po 12-22 dzieci, nadzorowanych przez kilku terapeutów. Dodatkowym elementem terapii jest słowny opis ruchu, np. dziecko podnosząc prawą nogę, powtarza: „podnoszę prawą nogę” itp. Jeśli ma problem z wykonaniem jakiejś czynności, może skorzystać z pomocy kolegów, nie zaś nadzorujących grupę terapeutów, co dodatkowo rozwija w nim umiejętności społeczne.
Czytaj również: Kiedy iść z dzieckiem do ortopedy? Wskazania do wizyty
Oczywiście są to tylko najpopularniejsze i najczęściej stosowane metody rehabilitacji dzieci. Ich gama jest bowiem znacznie szersza. Wyborem metody pracy z pacjentem zawsze zajmuje się lekarz w porozumieniu z rodzicami i po uwzględnieniu indywidualnych możliwości dziecka.
