Zadzwoń 32 506 50 85 
Bilans zdrowia dziecka – co sprawdza i dlaczego jest taki ważny?
Bilanse zdrowia dziecka to okresowe badania lekarskie. W Polsce wykonuje się je od 1976 roku, a ich celem jest ocena stanu zdrowia dziecka oraz wykrycie ewentualnych nieprawidłowości w jego rozwoju. Dzięki tak wczesnej diagnostyce możemy wdrożyć działania, które nie dopuszczą do ich dalszego postępu. Ile takich bilansów czeka nasze dziecko? Co dokładnie sprawdzają? I właściwie dlaczego są aż takie ważne? Rodzicu, przygotuj się na sporą dawkę informacji!
Kiedy z dzieckiem na bilans?
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2010 roku przewiduje ok. 10 bilansów, do momentu aż dziecko osiągnie pełnoletność. Pierwszy taki bilans, zwany „zerowym” maluszek przechodzi tuż po narodzinach. Kolejne powinny mieć miejsce około 4. tygodnia życia, między 3. a 6. miesiącem oraz 9. a 12. miesiącem życia. Później następuje krótka przerwa i dziecko zjawia się w przychodni na okresowych badaniach lekarskich dopiero w wieku 2. lat. Kolejne bilanse powinny odbyć się w wieku 4, 6, 10, 14 i 18 lat.
Pierwszy bilans dziecka – tzw. „zerowy”
…lub jak kto woli „bilans otwarcia”. Odbywa się jeszcze w szpitalu, tuż po narodzinach. Jest wykonywany po to, by wykluczyć obecność ewentualnych nieprawidłowości powstałych w okresie ciąży i porodu. Lekarz sprawdza akcję serca i oddech noworodka, bada też odruchy i napięcie mięśni, waży, mierzy obwód główki i klatki piersiowej, a także ocenia zabarwienie skóry. Z piętki dziecka pobiera także niewielką ilość krwi do badań przesiewowych w kierunku najczęstszych chorób metabolicznych: fenyloketonurii, wrodzonej niedoczynności tarczycy (hipotyreozy), zaburzeń metabolizmu biotyny, wrodzonego przerostu kory nadnerczy czy mukowiscydozy. Przeprowadza także przesiewowe badanie słuchu oraz ocenia stawy biodrowe dziecka – celem wykluczenia dysplazji.
Bilanse w 1. roku życia dziecka – badania przy okazji szczepień
Okresowe badania lekarskie wykonywane w ciągu pierwszych 12 miesięcy życia dziecka, są uznawane za jedne z najważniejszych. To właśnie wtedy lekarz jest w stanie wykryć najwięcej patologii nadających się do leczenia. Dziecko poddaje się m.in. diagnostyce preluksacyjnej, czyli w kierunku dysplazji stawów biodrowych. Jest to bardzo ważne, ponieważ na tym etapie dysplazję można jeszcze leczyć małoinwazyjnie i to z całkiem dobrymi rezultatami. Kondycję stawów biodrowych ocenia się za pomocą ultrasonografii. Najlepiej, aby badanie odbyło się co najmniej dwa razy – w 6. oraz 12. tygodniu życia.
Po raz kolejny dziecko spotyka się z ortopedą dopiero, gdy zacznie chodzić, a więc prawdopodobnie w okolicach 10. – 18. miesiąca życia. Lekarz ocenia wtedy wygląd stóp dziecka oraz zakres ruchu obu kończyn. Jeśli widzi, że pomimo ukończonego 18. miesiąca życia maluch nie podejmuje jeszcze prób samodzielnego chodzenia, kieruje go do poradni neurologicznej, celem wykluczenia zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego.
Bilans 2-latka – przygotuj się na serię pytań
Bilans 2-latka otwiera krótki wywiad medyczny na temat stanu zdrowia dziecka. Lekarz pyta rodziców o przebyte u niego choroby i ewentualne urazy. Upewnia się też, czy wszystkie szczepienia ochronne był przeprowadzone zgodnie z kalendarzem szczepień. Ponadto waży i mierzy malca, a uzyskane wyniki nanosi na służącą do oceny rozwoju fizycznego siatkę centylową. Podczas wizyty lekarz sprawdza także, czy dziecko rozumie polecenia oraz czy potrafi wypowiedzieć kilka prostych zdań. Następnie ocenia postawę i chód (wygląd kolan i stóp). Wreszcie sprawdza stan ząbków oraz wykonuje pomiar ciśnienia tętniczego. Jeśli dziecko jest chłopcem, lekarz zbada także jego jądra pod kątem stulejki i wnętrostwa. Bilans 2-latka służy jednak przede wszystkim diagnostyce wad wzroku takich jak zez, krótko- i dalekowzroczność oraz astygmatyzm.
Bilans 4-latka – jeszcze bardziej dokładny!
Bilans 4-latka przebiega bardzo podobnie jak ten poprzedni, ale jest jeszcze bardziej szczegółowy. Dziecko zostaje dokładnie zważone i zmierzone, zostaje także sprawdzony jego wzrok (za pomocą specjalnych tablic okulistycznych z rysunkami). Następnie lekarz przechodzi do zmierzenia ciśnienia tętniczego oraz postawy ciała. Na tym etapie rozwoju dziecka lekarz stara się wyłapać ewentualną skoliozę, płaskostopie czy koślawość kolan. Na koniec sprawdza także umiejętność mowy oraz przeprowadza kontrolę stomatologiczną.
Czytaj też: Kiedy iść z dzieckiem do ortopedy – wskazania do wizyty
Bilans zdrowia dziecka w wieku szkolnym – przeprowadza się go kilkukrotnie
Pierwszy w wieku ok. 5-6 lat, gdy dziecko dopiero wkracza na ścieżkę edukacyjną. Poza standardowymi pomiarami, oceną wzroku, słuchu i postawy ciała, bilans ten ma dać odpowiedź, czy dziecko jest gotowe do podjęcia nauki. Jeśli w toku badań okaże się, że nie, rozpoczyna rehabilitację, która ma mu pomóc nadgonić zaległości. Testy gotowości szkolnej przeprowadza pedagog, psycholog natomiast zajmuje się badaniem dojrzałości intelektualnej. Kolejnym ważnym punktem bilansu 6-latka jest ocena lateryzacji. Ma ona na celu ustalić, która półkula mózgu dziecka jest tą dominującą, a więc którą ręką dziecko posługuje się częściej i którym okiem częściej patrzy. Lekarz przygląda się również narządom płciowym dziecka (chłopca) w kierunku stulejki i wnętrostwa.
Na kolejny bilans dziecko zgłasza się w wieku 10 lat. Zawiera on te same badania, co bilans poprzedni, z wyłączeniem badania narządów płciowych. Badanie wzroku jest także uzupełnione o diagnostykę daltonizmu.
Bilans 14-15-latka jest badaniem jeszcze pełniejszym. Uwzględnia ocenę dojrzałości płciowej oraz badanie tarczycy. Lekarz dodatkowo może skierować nastolatka na RTG klatki piersiowej, morfologię oraz badanie moczu. Tak samo jak w poprzednich bilansach ocenia postawę ciała. Jest to bardzo ważne, ponieważ w okresie tzw. skoku wzrostowego istnieje duże ryzyko rozwinięcia się skoliozy i choroby Scheuermanna. Drugie z wymienionych schorzeń objawia się przede wszystkim bólem w lędźwiowym odcinku kręgosłupa. W efekcie pacjent zaczyna pochylać się do przodu, czego następstwem są tzw. okrągłe plecy. Szybkie wykrycie choroby pozwala wdrożyć odpowiednie ćwiczenia rehabilitacyjne, które zapobiegają pogłębianiu się wady.
Ostatni bilans zdrowia ma miejsce przed zakończeniem szkoły średniej, czyli w wieku 17-19 lat. W jego trakcie lekarz dokonuje zbiorczej oceny stanu zdrowia młodego człowieka, biorąc pod uwagę jego rozwój psychiczny i fizyczny. Rozmawia z nim na tematy dotyczące zdrowego stylu życia i negatywnego wpływu używek. Pyta również o dalsze plany edukacyjne i zawodowe.
Zobacz też: Kiedy chłopiec staje się mężczyzną – dojrzewanie płciowe
Reasumując, bilanse zdrowia dziecka to okresowe badania lekarskie, które mają na celu wczesne wykrycie ewentualnych patologii i chorób typowych dla okresu rozwojowego. Na podstawie informacji o stanie zdrowia dziecka lekarz może zadecydować o wdrożeniu działań profilaktycznych oraz leczenia, dzięki któremu dziecko ma szanse uniknąć poważnych problemów zdrowotnych w późniejszym życiu.
