Zadzwoń 32 506 50 85 
Anatomia oka – budowa, diagnostyka chorób
Oczy są naszym oknem na świat. To dzięki nim poznajemy otaczającą nas rzeczywistość, możemy cieszyć się widokiem najbliższych czy podziwiać piękne krajobrazy. Nie bez powodu wzrok nazywany nawet królem wśród zmysłów. Budowa oka jest skomplikowana, podobnie jak proces powstawania obrazu. Wymaga sprawnych nie tylko oczu, ale i mózgu. Niestety narząd wzroku, tak jak każdy narząd w ludzkim ciele, może chorować. Abyśmy więc mogli zachować dobry wzrok na długie lata, musimy o niego dbać. Jak to robić?
Spis treści:
Jak zbudowane jest oko?
Twardówka – chroni gałkę oczną przed urazami
Naczyniówka – natlenia i odżywia oko
Siatkówka – umożliwia widzenie barw
Soczewka – umożliwia widzenie przedmiotów w różnych odległościach
Ciało szkliste – amortyzuje wstrząsy, reguluje ciśnienie wewnątrzczaszkowe
Jak widzi oko?
W jaki sposób mózg przetwarza obrazy
Krótkowzroczność, dalekowzroczność, jaskra, zaćma – najczęstsze choroby oczu
Masz problemy z oczami? Udaj się do poradni okulistycznej
Jak zadbać o swoje oczy – 7 najważniejszych zasad
Podsumowanie
Jak zbudowane jest oko?
Budowa oka jest dość skomplikowana. Na narząd wzroku składa się kulista gałka oczna oraz tzw. narządy dodatkowe, czyli brwi, powieki, spojówki, narząd łzowy oraz aparat ruchowy oka. Wszystkie te elementy osadzone są w jamie kostnej zwanej oczodołem. Ścianę gałki ocznej tworzą trzy warstwy: twardówka, naczyniówka i siatkówka. Przyjrzyjmy się teraz każdej z warstw oraz pozostałym elementom budowy oka – soczewce i ciału szklistemu.
Twardówka – chroni gałkę oczną przed urazami
Najbardziej zewnętrzna – twardówka – chroni gałkę oczną przed urazami i nadaje jej kształt. W tylnej części jest nieprzezroczysta, w przedniej, nazywanej rogówką, przepuszcza promienie świetlne.
Naczyniówka – natlenia i odżywia oko
Pod twardówką znajduje się wyposażona w naczynia krwionośne naczynówka. Warstwa ta odżywia oko, natlenia je oraz odpowiada za wymianę produktów przemiany materii. Naczyniówka przechodzi w pierścieniowatą tęczówkę. Może mieć ona różny kolor, w zależności od tego, ile znajduje się w niej melaniny – pigmentu odpowiedzialnego za kolor włosów, skóry czy oczu. Tęczówka posiada także otwór. To źrenica, która za sprawą mięśni gładkich może zwężać się i rozszerzać. W ten sposób przystosowuje się do natężenia światła. Drugą część naczyniówki stanowi ciało rzęskowe.
Czy wiesz, że…Wszystkie noworodki mają oczy koloru niebieskiego lub szarego. Jest tak, ponieważ komórki barwnikowe odpowiedzialne za wytwarzanie melaniny kształtują się przez ok. 3 lata.
Siatkówka – umożliwia widzenie barw
Trzecią, najbardziej wewnętrzną warstwę ściany gałki ocznej, stanowi siatkówka. Zawiera ona dwa rodzaje fotoreceptorów: czopki i pręciki. Pierwsze rozróżniają barwy, drugie odbierają bodźce świetlne. Ludzkie oko wyposażone jest w 125 milionów pręcików i 6 milionów czopków. Obszar największego skupiska czopków nazywamy plamką żółtą. Jest to obszar najostrzejszego widzenia.
Czytaj też: Jęczmień i gradówka – miej na nie oko!
Soczewka – umożliwia widzenie przedmiotów w różnych odległościach
Oko nieustannie akomoduje, tzn. przystosowuje się do wyraźnego widzenia obiektów z różnej odległości. Umożliwia mu to soczewka, czyli przezroczysty, elastyczny narząd znajdujący się między pomiędzy tęczówką a ciałem szklistym. Soczewka zmienia swój kształt w zależności od odległości, z jaką patrzymy na dany obiekt. Gdy patrzymy na coś z bliska, uwypukla się, a gdy z daleka – spłaszcza.
Ciało szkliste – amortyzuje wstrząsy, reguluje ciśnienie wewnątrzczaszkowe
Centralną część oka pomiędzy soczewką a siatkówką wypełnia ciało szkliste. Jest to przezroczysta, galaretowata substancja, której skład w 99% stanowi woda. Jest też nieunerwiona i nieunaczyniona. Dzięki niemu oko zachowuje swój kształt. Ciało szkliste pełni również funkcję ochronną, amortyzując wstrząsy oraz reguluje ciśnienie wewnątrzczaszkowe.
Jak widzi oko?
Widzenie jest procesem bardzo złożonym. Najpierw do oka dochodzą promienie świetlne, które wcześniej odbiły się od jakiegoś obiektu. Promienie te przechodzą następnie przez źrenicę i soczewkę, jednak obraz ostatecznie powstaje na siatkówce. Jest on rzeczywisty, pomniejszony i odwrócony, dlatego musi ulec dalszej „obróbce”, co dzieje się już w mózgu.
W jaki sposób mózg przetwarza obrazy
Światło i kolor zostają przetworzone przez komórki receptorowe siatkówki na impulsy nerwowe, które poprzez nerw wzrokowy dostają się do kory wzrokowej (jeden z obszarów mózgu). Miejsce na siatkówce oka, w którym nerw wzrokowy wychodzi z gałki ocznej i biegnie w kierunku mózgowia to plamka ślepa. Jest ona całkowicie pozbawiona czopków i pręcików, w związku z tym nie pochłania światła. Dopiero w mózgu impulsy nerwowe przekształcane są w rzeczywisty obraz. Przebiegają one na krzyż, tworząc tzw. skrzyżowanie wzrokowe. W praktyce wygląda to więc tak, że lewa połowa kory wzrokowej przetwarza informacje wzrokowe po prawej stronie w polu widzenia, natomiast prawa połowa kory mózgowej przetwarza informacje wzrokowe widziane po lewej stronie w polu widzenia.
Interesujący artykuł: Oczy zwierciadłem stanu zdrowia. Jakie choroby z nich wyczytasz?
Krótkowzroczność, dalekowzroczność, jaskra, zaćma – najczęstsze choroby oczu
Większość z nas widzi w sposób miarowy, to znaczy promienie świetlne skupiają się dokładnie na siatkówce oka. Nie u wszystkich jednak tak jest. Niektóre osoby cierpią na krótkowzroczność, dalekowzroczność albo astygmatyzm. Inne borykają się z jaskrą lub zaćmą. Choroby oczu i ich objawy mogą być bardzo różne. Jak widzi oko osoby dotkniętej tymi schorzeniami?
- Krótkowzroczność – w tym przypadku promienie świetlne skupiają się przed siatkówką. Przyczyną krótkowzroczności jest najczęściej zbyt długa gałka oczna lub zbyt wypukła soczewka.
- Dalekowzroczność – w tym przypadku promienie świetlne skupiają się za siatkówką. Z dalekowzrocznością mamy do czynienia wtedy, gdy soczewka jest zbyt płaska, a gałka oczna zbyt krótka.
- Astygmatyzm – mówimy o nim wtedy, gdy promienie świetlne skupiają się w różnych miejscach na siatkówce. Stan ten jest spowodowany nieregularnym kształtem krzywizny rogówki bądź soczewki.
Wszystkie te wady można skorygować stosując odpowiednie soczewki okularowe, przy czym w przypadku astygmatyzmu powinny to być soczewki cylindryczne. Do kolejnych chorób oczu, na które cierpi bardzo wiele osób zaliczamy jaskrę i zaćmę. Co to za choroby oczu?
- Zaćma – to nic innego jak zmętnienie soczewki oka. Choroba może rozwinąć się np. na skutek infekcji, najczęstszą przyczyną jest jednak naturalne starzenie się organizmu.
- Jaskra – głównym czynnikiem rozwoju jaskry jest natomiast ciśnienia wewnątrzgałkowego i zaburzenie krążenia krwi w oku.
To oczywiście tylko niektóre z wielu schorzeń oczu, jakie mogą wystąpić u człowieka.
Masz problemy z oczami? Udaj się do poradni okulistycznej
Diagnostyka chorób oczu obejmuje wiele różnych badań. Umożliwiają one wykrycie wrodzonych i nabytych nieprawidłowości narządu wzroku. Dlatego powinny być wykonywane regularnie. Poradnia okulistyczna wyposażona jest w sprzęt, który pozwala okuliście wykryć u pacjenta nie tylko krótkowzroczność i dalekowzroczność, ale również takie schorzenia jak jaskra czy zaćma. W poradni okulistycznej wykonamy m.in. takie badania, jak:
- Badanie OCT
- Badanie OCT plamek i przedniego odcinka oka
- Badanie OCT jaskry
- Pachymetria – grubość rogówki
- Tonometria – pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego
- Badanie dna oka
W poradni okulistycznej usuwane są także gradówki, kępki żółte. Leczone są także jęczmienie czy płukane drogi łzowe. To również miejsce, gdzie wykonamy profilaktyczne i okresowe badania wzroku.
Jak zadbać o swoje oczy – 7 najważniejszych zasad
- Wykonuj profilaktyczne badania wzroku.
- Ogranicz oglądanie telewizji czy korzystanie z komputera.
- Pamiętaj aby miejsce pracy/ nauki było dobrze oświetlone.
- Jeśli do komputera zakładasz okulary, zadbaj, aby szkła były pokryte powłoką antyrefleksyjną.
- Pływając w basenie, używaj okularów pływackich
- Wypijaj ok. 2,5 litra płynów dziennie i zadbaj o odpowiednie nawilżenie pomieszczenia, w którym przebywasz – w ten sposób gałki oczne będą również dobrze nawilżone.
- W słoneczne dni zakładaj okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.
Reasumując, oczy są jednym z ważniejszych narządów zmysłów. Dlatego szczególnie musimy o nie dbać. Powstawanie obrazu jest skomplikowanym procesem, który wymaga ścisłej współpracy oka z mózgiem. Oczy tak jak każdy narząd w ludzkim ciele mogą chorować. Do najczęstszych schorzeń narządu wzroku zaliczamy krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm, jaskrę czy zaćmę. Choroby te leczy się w poradniach okulistycznych.
Źródła:
- https://sound.eti.pg.gda.pl/student/pp/oko-budowa_i_wlasnosci.pdf
- https://okulistyka.wum.edu.pl/system/files/anatomia_narzadu_wzroku.pdf
- A. Stankiewicz: Najważniejsze (najczęstsze) problemy okulistyczne w praktyce lekarza rodzinnego, „Family Medicine & Primary Care Review”, 2013, 3, s. 477-482.
Autor: Redakcja holsäMED.
Data ostatniej aktualizacji: 21.06.2023
Artykuły zamieszane na blogu mają charakter wyłącznie informacyjny i nie mogą zastąpić konsultacji lekarskiej.
